22.03.18

|

|

Vivadental

Profilaktyka nowotworów skóry, czyli czy warto się opalać?

Turystyka letnia stała się bardzo popularną formą rozrywki wśród Polaków. Z roku na rok zwiększa się liczba osób wyjeżdżających do bardzo ciepłych krajów, nie tylko w okresie letnim, ale również zimą. Dużą popularnością cieszą się sporty uprawiane w okresie letnim, takie jak kitesurfing, windsurfing czy żeglarstwo. Proporcjonalnie do tych aktywności rośnie liczba nowotworów skóry w naszym kraju. Wyjeżdżając na wakacje do miejsc nasłonecznionych całkowicie zapominamy, jak wielkim wrogiem dla naszej skóry jest promieniowanie ultrafioletowe. Bardzo często powroty z wakacji kończą się prędzej czy później w gabinecie dermatologicznym.
 

 
Fototypy skóry człowieka
Skóra człowieka to największy organ naszego ciała – ma powierzchnię około 2 m2. Najcieńsza skóra znajduje się na powiekach, najgrubsza zaś w okolicy górnej części pleców. Za jej kolor odpowiada brunatny barwnik – melanina, produkowany przez komórki barwnikowe skóry zlokalizowane w naskórku – melanocyty. Liczba komórek barwnikowych skóry u różnych ras człowieka jest podobna, znaczenie dla jej koloru ma intensywność produkcji barwnika. Barwnik w komórkach skóry ma znaczenie ochronne – przede wszystkim chroni materiał genetyczny naszych komórek przez szkodliwym promieniowaniem słonecznym. Na podstawie reakcji skóry na pierwszy kontakt ze słońcem po 30 minutach ekspozycji, wyróżniono 6 fototypów skóry człowieka.
 
Fototyp 1 mają osoby z bardzo jasną skórą, jasnymi oczami i włosami – każdy kontakt ze słońcem powoduje oparzenie skóry i wysokie ryzyko występowania nowotworów. Fototyp 6 to skóra ciemnobrązowa, a nawet czarna, która nigdy nie ulega oparzeniom słonecznym. Skóra osób z ciemną karnacją jest znacznie mniej narażona na szkodliwość promieniowania ultrafioletowego poprzez dużą produkcję działającego ochronnie barwnika. W Polsce większość osób ma fototyp 2 i 3, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nowotworów skóry.
 
Rodzaje nowotworów skóry
Do nowotworów skóry zaliczamy raka skóry oraz czerniaka złośliwego. Wśród zmian skórnych wyróżnia się stany przednowotworowe skóry, które są sygnałem alarmującym dla lekarzy i Pacjentów, gdyż może z nich rozwinąć się nowotwór złośliwy.
 

 
Raki skóry stanowią 97% wszystkich nowotworów skóry. Rak podstawnokomórkowy skóry jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym skóry. Przeważnie ma postać guzka lub większego guza, może być również niegojącym się owrzodzeniem, czy perłowobiałą połyskliwą zmianą na skórze ciała. Ten nowotwór złośliwy skóry jest jednak najmniej groźny, gdyż rozwija się bardzo wolno na przestrzeni wielu lat oraz nie daje przerzutów do innych narządów.
 
Nieco bardziej inwazyjną odmianą raka skóry jest rak kolczystokomórkowy. Występuje on w miejscach najbardziej narażonych na promieniowanie słoneczne, takich jak grzbiety rąk, małżowiny uszne, czy warga dolna. Objawem raka kolczystokomórkowego są niegojące się bardziej nacieczone guzy, guzki, wrzodziejące zmiany chorobowe w miejscach ekspozycji słonecznej.
 
Podstawową metodą leczenia raków skóry jest wycięcie chirurgiczne guza w całości i potwierdzenie
histopatologiczne co do czystości onkologicznej skóry graniczącej z guzem.
 
Najbardziej złośliwym nowotworem skóry człowieka jest czerniak. Jest to nowotwór, który może mieć postać brunatnych, czarnych, ciemnoczerwonych lub wielokolorowych plam, guzków, guzów. Czerniak złośliwy to nowotwór często i szybko przerzutujący-może rozsiewać się poza skórę do innych narządów, dlatego też wymaga wczesnego wykrycia i jak najszybciej podjętego leczenia. W przypadku rozpoznania czerniaka należy wyciąć guza w całości i wysłać do badania histopatologicznego. W zależności od głębokości naciekania nowotworu wyznacza się dalsze postępowanie polegające na ocenie, czy dany nowotwór powoduje przerzuty.
 
Profilaktyka

Największe znaczenie w zapobieganiu nowotworom skóry ma świadomość Pacjentów co do ryzyka ich występowania. Podstawowym działaniem na korzyść zdrowia skóry jest odpowiednie i przede wszystkim bezpieczne korzystanie ze słońca. Należy unikać wychodzenia na słońce bez zabezpieczenia w godzinach największego nasłonecznienia, czyli między godziną 11 a 15. Trzeba pamiętać o stosowaniu odzieży ochronnej, zarówno podczas spacerów, jak i podczas uprawiania sportów wodnych. Istotne znaczenie odgrywa stosowanie kremów z filtrem ochronnym już około pól godziny przez wyjściem na słońce. Należy wybierać filtry, które mają faktor przynajmniej 30. Preparaty ochronne powinno się aplikować na skórę całego ciała, nie zapominając o powiekach, małżowinach usznych, czy skórze głowy u dzieci i mężczyzn. Bloker promieni ultrafioletowych, nałożony jednorazowo chroni nas tylko przez 2-3 godziny i jest zmywany podczas kąpieli w wodzie. Ogromne znaczenie ma ochrona przeciwsłoneczna skóry u dzieci, które nie powinny być wystawiane na słońce w nadmiarze.
 

 
Nowotwory skóry można zaobserwować gołym okiem. Kluczowym działaniem profilaktycznym jest obserwacja swojej skóry i regularne kontrole znamion barwnikowych popularnie zwanych pieprzykami w gabinetach dermatologicznych. Specjalista chorób skóry – za pomocą urządzenia powiększającego – dermatoskopu, jest w stanie sprawdzić wszystkie podejrzane zmiany chorobowe i wychwycić te ogniska, które stanowią zagrożenie dla zdrowia człowieka. Kontrole stanu skóry powinny odbywać się przynajmniej jeden raz do roku, a w przypadku, gdy Pacjent zaobserwuje zmiany chorobowe na skórze, które budzą niepokój, należy niezwłocznie udać się do dermatologa.
 
Olivia Komorowska, MD, PhD
Department of Dermatology, Venereology and Allergology – Medical University of Gdansk
CLINICA DERMATOLOGICA ul. Skłodowskiej-Curie 3
DERMEDICA Aleja Zwycięstwa 52